Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία (International Day of Persons with Disabilities) γιορτάζεται στις 3 Δεκεμβρίου και καθιερώθηκε το 1992. Πρόκειται για μία πρωτοβουλία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που είχε στόχο την προώθηση δράσεων υποστήριξης των συγκεκριμένων ατόμων, αλλά και ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας. Μάλιστα, η συγκεκριμένη πρωτοβουλία οδήγησε στην υπογραφή της διεθνούς Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στις 30 Μαρτίου του 2007, η οποία επικυρώθηκε από την Ελλάδα το 2012.
Περίπου το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού, ή ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι, ζουν με κάποια μορφή αναπηρίας και το ένα πέμπτο εξ’ αυτών, δηλαδή 110 – 190 εκατομμύρια άνθρωποι, αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην καθημερινότητα τους. Στην Ελλάδα, ο αριθμός των ατόμων με αναπηρία, υπολογίζεται γύρω στο 1 εκατομμύριο.
Η αναπηρία μπορεί να είναι εγγενής ή επίκτητη, εμφανής ή αφανής, μόνιμη ή παροδική. Είναι αποτέλεσμα οργανικών ή περιβαλλοντικών αιτιών, που δημιουργούν ένα σύνολο εμποδίων σε σημαντικές πτυχές της ζωής, όπως η αυτοεξυπηρέτηση, η εκπαίδευση, η απασχόληση, η ψυχαγωγία και η γενικότερη κοινωνική συμμετοχή.
Αναπηρία θεωρείται το αποτέλεσμα της σχέσης των ικανοτήτων ενός ατόμου και των απαιτήσεων του περιβάλλοντος. Τα άτομα με αναπηρία βιώνουν συχνά το φαινόμενο του «Κοινωνικού Αποκλεισμού». Αισθάνονται την περιθωριοποίηση και στέρηση της συμμετοχής σε δημόσια αγαθά και υπηρεσίες, που πρέπει να είναι κοινά σε όλους τους πολίτες ενός κράτους. Απώτερος στόχος είναι η ισότητα, η οποία σημαίνει ίσες ευκαιρίες στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή.
Οι κατηγορίες που συνήθως περιλαμβάνονται στον όρο «αναπηρία» είναι:
-
Αισθητηριακές αναπηρίες, δηλαδή προβλήματα όρασης (π.χ. τύφλωση) και ακοής (κώφωση, βαρηκοΐα)
-
Κινητικές αναπηρίες, όπως η εγκεφαλική παράλυση και η τετραπληγία
-
Νοητική Υστέρηση
-
Χρόνια νοσήματα
-
Ψυχικές και νευροψυχικές διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια και η μανιοκατάθλιψη
-
Σύνθετες γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές δυσκολίες, όπως η παραβατική συμπεριφορά
-
Χρωμοσωμικά σύνδρομα
-
Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα
-
Αναπτυξιακές διαταραχές, όπως ή Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος
-
Διαταραχές λόγου και επικοινωνίας
-
Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, όπως η δυσλεξία κλπ.
Σημαντική έννοια γύρω από την αναπηρία είναι και ο όρος «ένταξη». Η ένταξη ορίζεται ως η αμοιβαία διαδικασία αλληλοαποδοχής, με την ευθύνη να μοιράζεται ισότιμα στο άτομο και την κοινωνία. Πρόκειται για μια στάση ζωής που υπαγορεύει την αποδοχή κάθε ατόμου μέρους μιας ομάδας με απόλυτο σεβασμό στη μοναδικότητά του. Μιλώντας για ένταξη ατόμων με αναπηρία σημαίνει ότι τηρείται η σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Σύμφωνα με την οποία ισχύουν τα εξής:
-
Προσβασιμότητα (ισότιμη πρόσβαση στο φυσικό περιβάλλον, τα Μ.Μ.Μ., τις εγκαταστάσεις κλπ.)
-
Ελευθερία της έκφρασης, της γνώμης και της πρόσβασης στην πληροφορία (δικαίωμα ίσης έκφρασης, πρόσβασης και μετάδοσης ιδεών ή πληροφοριών)
-
Εργασία και Απασχόληση (ευκαιρίες απασχόλησης και εξέλιξης καθώς και μέτρα υποστήριξης στην εύρεση εργασίας)
-
Ευαισθητοποίηση (αύξηση της ευαισθητοποίησης σε ολόκληρη την κοινωνία, τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και την αναγνώριση των δυνατοτήτων ατόμων με αναπηρία)
-
Ανεξάρτητη διαβίωση (υποστήριξη της όσο το δυνατόν πιο αυτόνομης διαβίωσης)
-
Δικαίωμα στη Ζωή (εγγενές δικαίωμα όλων στη ζωή και τη λήψη μέτρων ώστε να διασφαλιστεί η ευχαρίστησή της σε ίση βάση)
