Γνωσιακό Συμπεριφορικό Δράμα και ΔΑΦ

Το Γνωσιακό Συμπεριφορικό Δράμα είναι ένα ψυχοπαιδαγωγικό μοντέλο το οποίο έχει σχεδιαστεί από την δρ. Χάρις Καρνέζη και είναι βασισμένο σε επιστημονική μελέτη που πραγματοποίησε η ίδια στο πανεπιστήμιο Τρίνιτυ της Ιρλανδίας. Απευθύνεται σε παιδιά με επικοινωνιακές δυσκολίες , αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας, ΔΕΠΥ, προβλήματα συμπεριφοράς καθώς και χαμηλή αυτοπεποίθηση.

Εφαρμόζεται κυρίως σε ομάδες παιδιών από ειδικούς που εργάζονται με παιδιά όπως ψυχολόγους, εργοθεραπευτές , λογοθεραπευτές, ειδικούς παιδαγωγούς και έχουν εκπαιδευτεί στην συγκεκριμένη μέθοδο. Ο θεραπευτής , χρησιμοποιεί τεχνικές απο την Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (μίμηση προτύπου, θετική ενίσχυση, συστηματική απευαισθητοποίηση κα) συνδυαστικά με θεατρικές τεχνικές (ήχος, φώς, κίνηση,ρόλοι, δραματική ένταση κλπ) προκειμένου να παραμένει σε υψηλό επίπεδο το κίνητρο των παιδιών και ως εκ τούτου να υπάρχει καλύτερη απόδοση στους επιμέρους στόχους, οι οποίοι ορίζονται βάση των αναγκών του παιδιού στο εκάστοτε θεραπευτικό πρόγραμμα που παρακολουθεί (λογοθεραπεία, ψυχοπαιδαγωγικό κλπ). Μέσω του μοντέλου αυτού, τα παιδιά, έχοντας έναν ενεργό ρόλο στη διαδικασία , αποκτούν σημαντικές δεξιότητες με έναν ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο.

Στην συνεδρία του ψυχοπαιδαγωγικού προγράμματος τα παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας , αναπτύσσουν τις κοινωνικές και επικοινωνιακές τους δεξιότητες, ενισχύουν την φαντασία και την ευελιξία της σκέψης τους ,ενίσχύουν την αφηρημένη σκέψη, αναπτύσσουν τις δεξιότητες της θεωρίας του νού, της δυνατότητας δηλαδή των παδιών να κατανοούν τις σκέψεις, τις προθέσεις ,τα συναισθήματα των άλλων και να αποκωδικοποιούν την συμπεριφορά τους. Ακόμη, διευκολύνονται στην αναγνώριση και διαχείριση των συναισθημάτων, ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους, αυξάνουν την συγκέντρωση προσοχής και τον έλεγχο παρόρμησης . Τέλος, ενισχύεται η κεντρική συνοχή δηλαδή η ικανότητα των παιδιών να συνδυάζουν όλα τα δεδομένα και να εξάγουν τα ορθά συμπεράσματα βάση πλαισίου.

Να σημειωθεί ότι σε κάθε ομάδα Γνωσιακού Συμπεριφορικού Δράματος , οι στόχοι ορίζονται βάση των αναγκών του κάθε μέλους . Ανέξάρτητα από την ειδικότητα που το εφαρμόζει, οι συνεδρίες του Γνωσιακού Συμπεριφορικού Δράματος έχουν συγκεκριμένη δομή. Τα παιδιά συμμετέχουν σε φανταστικές ιστορίες , ουσιαστικά ακολουθούν ένα σενάριο , συμμετέχουν σε μία <<αποστολή>>. Η συνεδρία ξεκινά με μία αφορμή, όπου δίνονται τα πρώτα στοιχεία για όσα θα ακολουθήσουν στην συνέχεια. Για παράδειγμα , κατά την έναρξη της συνεδρίας ,κάποιος χτυπάει την πόρτα. Τα παιδιά ανοίγουν την πόρτα και ανακαλύπτουν ένα γράμμα! Η γοργόνα Άριελ ζητάει την βοήθεια τους γιατί ο γίγαντας Μαξ πρόκειται να πιεί όλη την θάλασσα . Μέσα στο γράμμα εσωκλείεται ένας χάρτης. Τα παιδιά στην προσπάθεια τους να βρουν τον γίγαντα Μαξ καινα τον εμποδίσουν να πιεί την θάλασσα,περνούν απο μιά σειρά δοκιμασιών.

Για παράδειγμα, καλούνται να περάσουν από το ευγενικό ποτάμι, το κάστρο του βασιλιά και να ανέβουν το <<καραμελόβουνο>>. Σε κάθε <<σταθμό>> της ιστορίας, υπάρχουν συγκεκριμένες δραστηριότητες , οι οποίες αφορούν τους στόχους που έχουν τεθεί. Αν για παράδειγμα ένα παιδί δυσκολεύεται στο να ζητήσει κάτι ευγενικά, η δραστηριότητα θα μπορούσε να είναι να περάσει το ποτάμι της ευγένιας , πέρνοντας ένα εισητήριο από τον βαρκάρη για να τον περάσει απέναντι. Εάν το παιδί ζητούσε το εισητήριο με αγενή τρόπο, ο βαρκάρης δεν θα του το έδινε. Το παιδί θα κατανοούσε με έναν πιο άμεσο και φυσικό τρόπο τις συνέπειες της συμπεριφοράς του (για παράδειγμα ότι δεν έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα) και θα προσπαθούσε να τροποποιήσει την συμπεριφορά του ώστε να περάσει το ποτάμι. Αν το παιδί δυσκολευόταν, η μίμηση προτύπου, δηλαδή η παρακολούθηση της συμπεριφοράς των άλλων παιδιών και η μίμησή της, θα λειτουργούσε θετικά στην προσαρμογή και τον συντονισμό με το περιβάλλον (τι περιμένουν οι άλλοι απο εμένα την δεδομένη χρονική στιγμή). Να σημειωθεί οτι ο θεραπευτής ενισχύει και διευκολύνει τα παιδιά όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο.

Σύμφωνα με την διδακτορική μελέτη της Δρ. Χάρις Καρνέζη , τα αποτελέσματα της εφαρμογής του Γνωσιακού Συμπεριφορικού Δράματος είναι ενθαρρυντικά ως προς την αποτελεσματικότητα στην γενικότερη βελτίωση της κοινωνικής συμπεριφοράς των συμμετεχόντων, την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης , την μείωση των στερεοτυπικών συμπεριφορών καθώς επίσης και στην επίτευξη ειδικών στόχων για κάθε μέλος.

Οι θεραπευτές οι οποίοι έχουν εφαρμόσει το ΓΣΔ σε ομάδες παιδιών καθώς και οι γονείς των παιδιών αυτών αναφέρουν βελτίωση στις κοινωνικές δεξιότητες,όπως για παράδειγμα στην εξωλεκτική επικοινωνία ,στην εκφραστικότητα και στην δημιουργία κοινωνικών σχέσεων, βελτίωση στην αφηρημένη σκέψη , μείωση των στερεοτυπικών συμπεριφορών και μεγαλύτερη ευελιξία, καλύτερη διαχείριση του συναισθήματος και ενίσχυση της αυτοπεποίθησης καθώς επίσης οτι τα παιδιά πλέον συνδυάζουν περισότερο τα δεδομένα ,λαμβάνουν περισσότερο υπόψη τους τους άλλους και προσαρμόζονται καλύτερα στα περιβάλλοντα στα