Η σημασία της δοτικότητας , τι μαθαίνει το παιδί μέσα από την προσφορά

 

Σε μια εποχή που τα παιδιά κατακλύζονται από ερεθίσματα, επιθυμίες και διαρκή αναζήτηση ικανοποίησης, η δοτικότητα λειτουργεί σαν μια «παύση» που επιτρέπει στο παιδί να στραφεί προς τον άλλον. Η προσφορά — είτε μικρή είτε μεγάλη — δεν είναι απλώς μια πράξη καλοσύνης· είναι μια βαθιά μαθησιακή εμπειρία που ενισχύει δεξιότητες ζωής. Η κοινωνικο-συναισθηματική μάθηση (SEL) μας δείχνει ότι η ενσυναίσθηση, η κατανόηση των αναγκών των άλλων και η αίσθηση του «ανήκω σε μια κοινότητα» αποτελούν θεμέλιο για την ψυχική υγεία, την κοινωνική ωριμότητα και τη μελλοντική διαπροσωπική επιτυχία του παιδιού.

Η δοτικότητα ξεκινά από μια απλή παρατήρηση: ότι υπάρχουν άνθρωποι έξω από εμάς, με συναισθήματα, ανάγκες και δυσκολίες. Όταν ένα παιδί μαθαίνει να αναγνωρίζει αυτές τις ανάγκες, αρχίζει να καλλιεργεί την ενσυναίσθηση — την ικανότητα να «μπαίνει στα παπούτσια του άλλου». Ένα παιδί που μαθαίνει να προσφέρει δεν νιώθει μόνο την ικανοποίηση της πράξης, αλλά αντιλαμβάνεται ότι η συμπεριφορά του μπορεί να αλλάξει τη μέρα κάποιου άλλου. Αυτό του δίνει αίσθηση δύναμης, όχι εξουσίας, αλλά σύνδεσης.

Η προσφορά βοηθά επίσης το παιδί να αναπτύξει δεξιότητες επικοινωνίας. Για να δώσει, πρέπει πρώτα να αναγνωρίσει τι χρειάζεται ο άλλος, να εκφραστεί με τρόπο ευγενικό και να περιμένει την ανταπόκριση χωρίς προσδοκία ανταμοιβής. Μαθαίνει να ακούει, να παρατηρεί και να απαντά σε κοινωνικά σήματα. Αυτές οι δεξιότητες είναι κεντρικές για την κοινωνική λειτουργικότητα, ειδικά για παιδιά που δυσκολεύονται σε κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ή χρειάζονται πιο δομημένη καθοδήγηση για να κατανοήσουν πώς «δουλεύουν» οι σχέσεις.

Η δοτικότητα ενισχύει επίσης την αυτοεκτίμηση. Όταν το παιδί προσφέρει χρόνο, βοήθεια ή ένα αντικείμενο που αγαπά, βιώνει την εμπειρία ότι έχει κάτι πολύτιμο να δώσει. Δεν χρειάζεται να είναι τέλειο ή «καλό παιδί». Η αξία του βρίσκεται στην πρόθεσή του και στη δυνατότητά του να συμβάλλει. Αντίθετα από την κουλτούρα της συνεχούς κατανάλωσης, η εμπειρία της προσφοράς ενισχύει το αίσθημα αυτάρκειας και προσωπικής αξίας.

Σε πρακτικό επίπεδο, η δοτικότητα βοηθά το παιδί να κατανοήσει καλύτερα τη θέση του στην κοινότητα. Μέσα από δράσεις όπως η συμμετοχή σε ένα σχολικό πρόγραμμα αλληλεγγύης, η συγκέντρωση παιχνιδιών για οικογένειες που το έχουν ανάγκη ή η απλή προσφορά βοήθειας σε έναν γείτονα, το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι είναι μέρος ενός μεγαλύτερου συνόλου. Αναπτύσσει την αίσθηση ότι «ανήκει» και ότι οι πράξεις του έχουν αντίκτυπο. Η συμμετοχή σε δράσεις κοινότητας βοηθά τα παιδιά να ενισχύουν κοινωνικές δεξιότητες όπως η συνεργασία, η ομαδικότητα, η λήψη πρωτοβουλίας και η ανάληψη ευθύνης.

Σημαντικό ρόλο παίζει και το μοντέλο του ενήλικα. Τα παιδιά δεν μαθαίνουν τη δοτικότητα επειδή τους το λέμε, αλλά επειδή τη βλέπουν. Όταν ένας γονιός μοιράζεται, προσφέρει και εκφράζει ευγνωμοσύνη, δημιουργεί ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο το παιδί νιώθει ότι η δοτικότητα είναι φυσικό μέρος της καθημερινής ζωής — όχι μια υποχρέωση που επιβάλλεται στις γιορτές. Η μίμηση τέτοιων συμπεριφορών χτίζει βαθύτερα κοινωνικά θεμέλια και βοηθά το παιδί να εκφράσει καλοσύνη αυθόρμητα.

Σε έναν κόσμο που συχνά εστιάζει στο «πάρε», η δοτικότητα διδάσκει στο παιδί τη χαρά του «δώσε». Διδάσκει ότι η ευτυχία δεν έρχεται μόνο από αυτό που λαμβάνουμε, αλλά και από αυτό που επιλέγουμε να μοιραστούμε. Και καθώς καλλιεργεί την ενσυναίσθηση, την επικοινωνία και την κοινωνική συνδεσιμότητα, διαμορφώνει παιδιά που μεγαλώνουν ως ενήλικες πιο ανοιχτοί, πιο συμπονετικοί και πιο έτοιμοι να γίνουν ενεργά μέλη της κοινότητάς τους.