Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) αποτελεί μια νευροβιολογική διαταραχή της παιδικής ηλικίας με ένα μεγάλο μέρος των συμπτωμάτων της να επηρεάζουν το ατόμου και στην ενήλικη ζωή. Ο επιπολασμός της ΔΕΠ-Υ είναι 5-7% και φαίνεται να επηρεάζει περισσότερο τα αγόρια κατ’ αναλογία τρία αγόρια προς ένα κορίτσι. Έρευνες των τελευταίων ετών αμφισβητούν την αναλογία αυτή. Η διάγνωση της ΔΕΠ-Υ τίθεται συνήθως από την πρώτη παιδική ηλικία ή και στην δεύτερη παιδική ηλικία και συμπίπτει με την ένταξη του παιδιού στο σχολικό πλαίσιο και τις αυξημένες δεξιότητες προσοχής και συγκέντρωσης που αυτή συνεπάγεται. Διακρίνονται τρεις τύποι : ο Απρόσεκτος, ο Υπερκινητικός/Παρορμητικός τύπος και ο Συνδυασμένος τύπος.
Η διαχείριση της ΔΕΠΥ ξεκινά από την ορθή κατανόηση της, τη μελέτη της και την αντίληψη της μοναδικότητας του κάθε ατόμου και των παραμέτρων της ζωής του. Η στήριξη της οικογένειας και η συντονισμένη και διεπιστημονική θεραπευτική προσέγγιση σε συνδυασμό με την συνεργασία με το σχολικό πλαίσιο οδηγούν στην βελτίωση της ποιότητας ζωής και της απόδοσης του ατόμου. Η Εργοθεραπεία στοχεύει στην αύξηση της λειτουργικότητας του παιδιού. Καθώς η ΔΕΠΥ σε πολλές περιπτώσεις επιδρά αρνητικά στην αυτοεκτίμηση του ατόμου στόχο της θεραπείας αποτελεί και η βελτίωση της εικόνας εαυτού. Η διαταραχή συνυπάρχει με άλλες διαταραχές και μαθησιακές δυσκολίες καθώς και ελλείματα στις επιτελικές λειτουργίες οπότε οι στόχοι προσαρμόζονται ανάλογα με τις εξειδικευμένες ανάγκες του ατόμου. Με βάση τη θεωρία της Εργοθεραπείας οι δραστηριότητες που κάνει το άτομο χωρίζονται σε οκτώ καθορισμένους τομείς έργου (Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής, Σύνθετες Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής, Εργασία, Εκπαίδευση, Ελεύθερος Χρόνος, Παιχνίδι, Ανάπαυση και Ύπνος, Κοινωνική Συμμετοχή . Η ΔΕΠΥ φαίνεται να επηρεάζει την πλειοψηφία των τομέων έργου του ατόμου.
Η Εκπαίδευση όσον αφορά τα παιδιά καταλαμβάνει οπωσδήποτε μεγάλο μέρος της ημέρας τους μέχρι και την ενηλικίωση. Ως εκ τούτου βασικό ρόλο στην Εργοθεραπευτική στοχοθεσία αποτελεί και η προσαρμογή και απόδοση του παιδιού στο σχολικό πλαίσιο. Οι στρατηγικές βελτίωσης της συγκέντρωσης, διαχείρισης της παρορμητικότητας και υπερκινητικότητας του παιδιού μαθαίνονται στο παιδί με δομημένο τρόπο μέσα από το παιχνίδι και γενικεύονται στο περιβάλλον του σπιτιού και του σχολείου. Ορισμένες απλές συμβουλές δείχνουν να έχουν αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις και εφαρμόζονται από τον εκπαιδευτικό μέσα στην σχολική τάξη:
Διαχείριση της υπερκινητικότητας του παιδιού μέσα στην τάξη :
-
Ο μαθητής με ΔΕΠΥ μπορεί να αναλάβει καθήκοντα «βοηθού τάξης» και να συνδυάζει την ανάγκη του για κίνηση με αναγκαιότητες της διδασκαλίας όπως το καθάρισμα του πίνακα και το μοίρασμα των τετραδίων.
-
Με κατανόηση ότι η κίνηση βοηθά στην οργάνωση της συγκέντρωσης να επιτρέπεται η κίνηση εντός της τάξης (π.χ. ξύσιμο μολυβιού) ή και εκτός τάξης (π.χ. τουαλέτα) με μέτρο και όρια.
-
Ορισμένες απλές κινήσεις όπως 10 περιστροφές της άρθρωσης του ώμου ή 10 πηδηματάκια πριν την έναρξη μιας δραστηριότητας που απαιτεί ακινητοποίηση και συγκέντρωση.
Οπτικοποίηση :
-
Η οπτικοποίηση του προγράμματος και των αρμοδιοτήτων δείχνει να έχει αποτέλεσμα ιδίως στα μικρότερα παιδιά.
-
Η οπτικοποίηση και ομαδοποίηση των δεδομένων προς μάθηση με πρότυπο σχεδιαγράμματος βοηθά τον μαθητή με ΔΕΠΥ να αποδώσει καλύτερα.
Αισθητηριακό κομμάτι :
-
Η εξασφάλιση ενός περιβάλλοντος εργασίας για το μαθητή με όσο το δυνατόν λιγότερο έντονα οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα. Για παράδειγμα ένας μαθητής με ΔΕΠΥ δεν ενδείκνυται να κάθεται δίπλα στο παράθυρο ή μπροστά από μια αφίσα με πολλές πληροφορίες.
-
Velcro: μια ταινία Velcro τοποθετείται κάτω από το θρανίο και επιτρέπει στο μαθητή να τρίβει τα δάχτυλά του επάνω της.
-
Κάμψεις στην καρέκλα: ο μαθητής με τα χέρια εκατέρωθεν του καθίσματος ανασηκώνεται με έκταση του αγκώνα και επανέρχεται στην αρχική θέση με κάμψη του αγκώνα.
-
Λάστιχο στην καρέκλα: η συγκεκριμένη στρατηγική εντάσσεται κ στις στρατηγικές αντιμετώπισης της υπερκινητικότητας αλλά και στο αισθητηριακό κομμάτι . Ένα λάστιχο μέτριας σκληρότητας τοποθετείται στα μπροστινά «πόδια» της καρέκλας και ο μαθητής το ταλαντώνει κουνώντας τα πόδια πάνω- κάτω.
Με σεβασμό στην μοναδικότητά του παιδιού ορισμένες από τις παραπάνω στρατηγικές ίσως δεν ταιριάζουν σε όλες τις περιπτώσεις. Είναι σαφές πως συχνά το περιβάλλον της τάξης γίνεται απρόβλεπτο και σε αυτό επιδρούν αστάθμητοι παράγοντες καθώς και ότι η προσοχή του εκπαιδευτικού διαιρείται σε πολλά πρόσωπα και δεν αφορά μόνο το μαθητή με ΔΕΠΥ. Σε κάθε περίπτωση είναι βασικό να κατανοηθεί πως η συμπεριφορά- απόρροια της διαταραχής δεν γίνεται επίτηδες και ως εκ τούτου η τιμωρία ή οι επιπλήξεις δεν πρόκειται να διορθώσει την κατάσταση. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ γίνονται καταπληκτικοί σύμμαχοι όταν το περιβάλλον γίνει συμπεριληπτικό και ασφαλές για αυτά και μπορούν να σας εκπλήξουν με τη δημιουργικότητά τους!
Πηγές :
-
Adhdhellas.org
-
AOTA Framework Domain & Process
-
ΔΕΠΥράζει εκδόσεις πεδίο
