Από την παραλία στο θρανίο: πώς θα πετύχουμε μια ομαλή μετάβαση;

Ο Σεπτέμβριος είναι πάντα ένας μήνας μετάβασης∙ οι ξέγνοιαστες μέρες του καλοκαιριού δίνουν τη θέση τους στη σχολική καθημερινότητα. Για πολλά παιδιά η επιστροφή στο σχολείο σημαίνει χαρά και ανυπομονησία, για άλλα όμως μπορεί να συνοδευτεί από άγχος, εκνευρισμό ή δυσκολία προσαρμογής. Η αλλαγή ρυθμού, η διακοπή της καλοκαιρινής ανεμελιάς και η επιστροφή σε απαιτήσεις, καθήκοντα και ρουτίνες, συχνά αποτελούν πρόκληση τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η μετάβαση στο σχολείο είναι μια περίοδος που μπορεί να επηρεάσει τη συναισθηματική ευεξία και την ακαδημαϊκή απόδοση των παιδιών (Sanders et al., 2022). Η έγκαιρη προετοιμασία, η κατανόηση των συναισθημάτων του παιδιού και η δημιουργία σταθερών ρουτινών μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά ώστε αυτή η αλλαγή να γίνει ομαλά.

Γιατί δυσκολεύονται τα παιδιά στην επιστροφή;

• Η απώλεια της καλοκαιρινής ρουτίνας (ύπνος αργά, ελεύθερο παιχνίδι, αυθόρμητες δραστηριότητες).
• Οι αλλαγές στο περιβάλλον (τάξη, δάσκαλος, συμμαθητές).
• Οι αυξημένες απαιτήσεις (καθήκοντα, μελέτη, εξωσχολικές δραστηριότητες).
• Η προσαρμογή σε κανόνες μετά από μια πιο χαλαρή περίοδο.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

1. Προετοιμασία και εξοικείωση με το σχολείο

• Μιλήστε θετικά για το σχολείο: περιγράψτε τα ενδιαφέροντα πράγματα που θα μάθει, τις φιλίες που θα ανανεώσει.

2. Διαχείριση συναισθημάτων στο σπίτι

• Ενθαρρύνετε το παιδί να εκφράσει πώς νιώθει. Ρωτήστε: «Τι σε χαροποιεί; Τι σε αγχώνει;».
• Διδάξτε του απλές τεχνικές χαλάρωσης, όπως βαθιές αναπνοές, μέτρημα μέχρι το 5 ή χρήση μιας «γωνιάς χαλάρωσης» στο σπίτι.
• Επικυρώστε τα συναισθήματά του: «Σε καταλαβαίνω που φοβάσαι. Είναι φυσιολογικό. Και θα το ξεπεράσουμε μαζί».

3. Σταδιακή επαναφορά στη ρουτίνα

• ‘Υπνος: αρχίστε λίγες μέρες νωρίτερα να κοιμάται και να ξυπνά στην ώρα που θα χρειαστεί για το σχολείο.
• Ρουτίνες πρωινού: ετοιμάστε μαζί ρούχα και τσάντα από το βράδυ, ώστε να μειωθεί το πρωινό στρες.
• Οπτικά προγράμματα: χρησιμοποιήστε έναν πίνακα με εικόνες που δείχνει τα βήματα της ημέρας (ντύνομαι – τρώω πρωινό – πλένω δόντια – φεύγω για σχολείο). Αυτό βοηθά ιδιαίτερα παιδιά με μαθησιακές ή αναπτυξιακές δυσκολίες.

4. Εμπλοκή του παιδιού στη διαδικασία

• Αφήστε το να διαλέξει μέρος από τα σχολικά του είδη ή το τετράδιο που του αρέσει. Έτσι νιώθει μεγαλύτερη συμμετοχή και έλεγχο.
• Συζητήστε στόχους για τη νέα χρονιά: τι θέλει να μάθει, τι να βελτιώσει, ποια δραστηριότητα να δοκιμάσει.

5. Υποστήριξη, χωρίς κριτική

• Εστιάστε στα θετικά βήματα που κάνει το παιδί, ακόμα κι αν είναι μικρά.
• Αντί για «πάλι ξέχασες τα βιβλία σου», πείτε: «Μπράβο που θυμήθηκες να ετοιμάσεις την κασετίνα σου∙ ας δούμε μαζί τι άλλο χρειάζεται».
• Ο ρόλος του γονιού είναι ενισχυτικός, όχι επικριτικός.

Τελικό μήνυμα

Η μετάβαση από την παραλία στο θρανίο μπορεί να κρύβει προκλήσεις, αλλά είναι και μια εξαιρετική ευκαιρία για ανάπτυξη. Με λίγη προετοιμασία, ψυχραιμία και αγάπη, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να ξεκινήσουν τη σχολική χρονιά με αυτοπεποίθηση και χαμόγελο.

 Επιστημονική τεκμηρίωση:

• Sanders, T. et al. (2022). Transitions to school: Supporting children’s emotional wellbeing. Early Child Development and Care.
• Child Mind Institute (2023). Back to School Anxiety: Tips for Parents.
• University of Virginia (2023). Tips for smooth children’s school transitions.